Được gắn liền với câu đối “Thịt mỡ dưa hành câu đối đỏ, Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh”, chiếc bánh chưng xanh đã trở thành biểu tượng không thể thiếu trong ẩm thực truyền thống của người Việt vào mỗi dịp Tết nguyên đán. Đó là biểu tượng mà cả dân tộc Việt Nam tự hào và được bạn bè quốc tế biết đến.
Ý nghĩa bánh chưng trong ngày Tết cổ truyền của người Việt
Theo quan niệm từ thời xa xưa, bánh chưng của người Việt có hình vuông, biểu trưng cho đất. Bánh chưng được làm từ gạo nếp trắng ngon với nhân có đậu xanh, thịt mỡ, hành, tiêu… Tất cả được bọc trong lá dong xanh mướt và buộc chặt bằng lạt để tạo hình vuông vức đẹp mắt.
Người Việt từ lâu đã sống trong nền văn hóa lúa nước, phụ thuộc vào thiên nhiên rất nhiều. Vì vậy, bánh chưng trong mâm cỗ Tết thể hiện lòng biết ơn trời đất đã ban cho mùa màng bội thu, đem lại cuộc sống ấm no cho người dân. Bánh chưng còn được đặt lên bàn thờ cúng để thể hiện lòng hiếu kính của con cháu với tổ tiên và những người đã khuất. Bánh chưng cũng là món quà ý nghĩa người Việt thường dùng để biếu tặng người thân, bạn bè hoặc được bày cùng các vật trang trí khác trên mâm ngũ quả ngày Tết để thể hiện sự hòa hợp trong ngũ hành.
Thấy bánh chưng là thấy Tết! Vì thế dù ở đâu làm gì, người Việt vẫn mong ngóng được quay về quây quần bên gia đình, cùng nhau học cách làm bánh chưng hoặc xem nồi bánh sôi sục, nóng hổi trên bếp để cảm nhận không khí Tết đang đến. Cùng kể nhau nghe những câu chuyện xưa rồi hít thở mùi thơm từ lá dong, gạo nếp và vị ngọt của đậu xanh, vị béo bùi của nhân thịt trong chiếc bánh chưng – hương vị Tết không thể thay thế.
Nguồn gốc ra đời của bánh chưng
Truyền thuyết Lang Liêu là nguồn gốc của bánh chưng trong tâm thức của người Việt và đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Theo truyền thuyết, trong thời vua Hùng thứ 6, sau khi đánh bại giặc Ân, đất nước thái bình nên vua muốn truyền ngôi cho con và yêu cầu: “Ai mang lễ vật phù hợp với ý của ta đến cúng Tiên Vương thể hiện lòng hiếu thuận thì ta sẽ truyền ngôi cho”.
Trong khi các hoàng tử khác tìm kiếm các món ăn độc đáo và lạ, Lang Liêu không biết chuẩn bị gì do mẹ mất sớm và đang trải qua cuộc sống khó khăn. Một đêm, anh ta mơ thấy một thần nhân gợi ý: “Không có gì quý hơn gạo, vì gạo là thức ăn cơ bản và có thể ăn mãi không chán. Hãy giã gạo thành hình tròn để tượng trưng cho Trời và gói trong lá vàng thành hình vuông để tượng trưng cho Đất, như thế sẽ thể hiện công ơn của cha mẹ và lòng hiếu kính”.
Lang Liêu thực hiện theo lời khuyên và chọn những hạt gạo trắng tinh, không sứt mẻ, rồi gói trong lá dong và buộc lại. Anh ta tạo ra chiếc bánh chưng và cũng làm một loại bánh khác gọi là bánh dày. Vua chọn món ăn này của Lang Liêu và truyền ngôi cho anh ta. Từ đó, mỗi dịp giỗ Tổ Hùng Vương và Tết, người dân lại làm bánh chưng để tưởng nhớ vua Hùng và tỏ lòng thành kính với tổ tiên.
Nguyên liệu làm bánh chưng ngon ngày Tết
- 1kg gạo nếp cái hoa vàng.
- 400g đậu xanh.
- 400g thịt ba chỉ.
- Muối, hạt nêm, tiêu.
- Lá dong, lá chuối.
- 1 bó lạt tre hoặc lạt giang.
Cách làm bánh chưng đơn giản nhất
Để làm bánh chưng ngon, đòi hỏi bạn cần có kiên nhẫn và chút khéo tay. Mời bạn cùng học cách làm bánh chưng theo phương pháp dưới đây:
Chuẩn bị và sơ chế
-
Trước tiên, ngâm gạo nếp cái hoa vàng trong nước với 4g muối khoảng 8 tiếng, sau đó vớt ra để ráo.
-
Đậu xanh ngâm nước khoảng 4 tiếng cho mềm và nở, sau đó vớt ra để ráo. Trộn đậu xanh với 4g muối.
-
Rửa lá dong sạch và lau khô. Loại bỏ cuống và một phần thừa lá.
-
Lạt tre (lạt giang) ngâm nước khoảng 8 giờ, sau đó xé sợi mỏng khoảng 0,5 cm.
-
Rửa sạch thịt ba chỉ và để ráo. Cắt thành miếng khoảng 4cm và ướp với hạt nêm và tiêu trong khoảng 30 phút.
Gói bánh
-
Xếp lạt thành hình chữ nhật, rồi xếp lá dong đã gấp vuông vức thành các cạnh hình chữ nhật trong khuôn. Để lá xanh đậm hơn bên trong và xanh nhạt hơn bên ngoài.
-
Múc khoảng 200g gạo nếp vào khuôn, ấn và dàn đều để gạo đầy đáy.
-
Rải đều 100g đậu xanh lên trên gạo, đặt miếng thịt lên và rải thêm 100g đậu xanh phủ kín thịt.
-
Lấy tiếp 200g gạo nếp rải đều xung quanh và phủ kín mặt đậu xanh. Ấn gạo ở các góc và mặt bánh cho gạo nén xuống.
-
Gập các cạnh lá lại và cắt bỏ lá thừa để gọn. Bọc bánh chưng bằng lạt và cột chặt.
Luộc bánh
- Xếp bánh chưng vào nồi, đổ nước ngập mặt bánh. Luộc trong khoảng 8 giờ và thêm nước khi cần để bánh chín đều mà không bị cháy.
Thành phẩm
Sau khi luộc, rửa bánh chưng trong nước lạnh để loại bỏ lá, sau đó để ráo. Gập bánh thành nhiều lớp, đặt vật nặng lên và ép cho bánh chắc mịn và đẹp hơn. Bảo quản bánh chưng trong tủ lạnh hoặc nơi khô ráo, thoáng mát.
Đây là cách làm bánh chưng ngon và hấp dẫn cho ngày Tết. Mời cả nhà cùng tham gia và thưởng thức thành quả của mình để có một mùa Tết thịnh vượng, an lành và hạnh phúc.
Ảnh được tham khảo từ Tâm sự của Sách: https://tamsucuasach.com