Trong lĩnh vực nghệ thuật, Nam Cao đã chia sẻ một quan điểm độc đáo: “Nghệ thuật không cần phải là ánh trăng lừa dối, không nên là ánh trăng lừa dối; nghệ thuật chỉ có thể là tiếng kêu đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp lầm than. Nhà văn không tránh khỏi nghệ thuật, mà phải mở rộng tâm hồn đón nhận vang động của cuộc sống”. Quan điểm này phản ánh sâu sắc về mối liên kết giữa nghệ thuật và cuộc sống. Trong tác phẩm ‘Chiếc thuyền ngoài xa’, Nguyễn Minh Châu đã tận dụng hình tượng chiếc thuyền để truyền đạt những ý nghĩa nghệ thuật đặc sắc. Hãy cùng nhau khám phá chiều sâu của tác phẩm này qua hình ảnh cuộc sống làng chài ven biển.
Nguyễn Minh Châu (1930-1989), nguyên quán từ Quỳnh Lưu, Nghệ An, là một trong những tác giả đầu tiên đồng hành với thời kỳ văn hóa mới. Phong cách viết của ông thường mang đặc điểm của tự sự và tư duy triết học sâu sắc. Các tác phẩm nổi tiếng của ông bao gồm: Dấu chân người lính, Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành, Chiếc thuyền ngoài xa. Chiếc thuyền ngoài xa được sáng tác trong giai đoạn đất nước vừa thoát khỏi chiến tranh, đang trên đà đổi mới.
Trong tác phẩm này, hình ảnh chiếc thuyền xuất hiện liên tục, trở thành biểu tượng có ý nghĩa sâu sắc. Chiếc thuyền không chỉ đẹp mắt như bức tranh thiên nhiên tuyệt vời mà còn tượng trưng cho cuộc sống hằng ngày của người dân làng chài. Chiếc thuyền ngoài xa là biểu tượng nghệ thuật, nhưng cũng là nơi ẩn chứa đau thương, vất vả của một gia đình. Cuộc sống của họ, với những khó khăn về kinh tế, gia đình đông con, làm nghề đánh cá gặp nhiều thách thức. Sự khó khăn ẩn sau vẻ đẹp thơ mộng của con thuyền giữa biển cả, nơi mà nhiếp ảnh gia Phùng đã chụp lại những khoảnh khắc ẩn sau vẻ đẹp bề ngoài.
Chiếc thuyền ngoài xa hiện ra với vẻ đẹp huyền bí, tách biệt, thể hiện sự cô đơn của một con thuyền nghệ thuật giữa đại dương bao la. Điều này cũng phản ánh sự cô đơn của mỗi con người trong cuộc sống, với những số phận bất đắc dĩ, trôi chảy như con thuyền đó, đối mặt với những khó khăn mà không ai biết đến. Chiếc thuyền ngoài xa là biểu tượng của sự xa cách, đơn độc, nơi mà sự chia sẻ trong cuộc sống là hiếm hoi. Sự cô đơn, đau khổ, và sự thiếu vắng giao tiếp là những nguyên nhân khiến cuộc sống trở nên khó khăn đối với những con người này.
Hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa đồng thời là biểu hiện của sự giàu có, gợi cảm, mang ý nghĩa sâu sắc. Điều này thay đổi nhìn nhận của Phùng về nghệ thuật và cuộc sống. Việc nhìn nhận từ xa và từ gần là hai khía cạnh hoàn toàn khác biệt. Đó là sự đối lập giữa bề ngoài đẹp đẽ và sự phức tạp bên trong, là cách nhìn sâu sắc và nhân văn về cuộc sống, con người, giống như tác giả Nguyễn Minh Châu. Nghệ thuật không chỉ đẹp mà còn mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, phản ánh cuộc sống, đó là nghệ thuật chân chính.
Hình tượng chiếc thuyền ngoài xa là biểu hiện của sự giàu có, gợi cảm, mang ý nghĩa biểu trưng sâu sắc. Phùng nhận ra rằng vẻ đẹp bên ngoài cũng ẩn chứa nhiều sự thật đau thương, ngang trái, bất công. Đôi khi, để thấy rõ điều này, chúng ta cần phải đến gần hơn, không chỉ nhìn từ xa. Khoảng cách giữa xa và gần mang ý nghĩa sâu sắc, là sự đối lập giữa sâu thẳm bên trong và vẻ đẹp bề ngoài. Điều này làm thay đổi cái nhìn của Phùng và chúng ta về cuộc sống, nghệ thuật, đồng thời làm thay đổi cách chúng ta đánh giá sự đẹp và ý nghĩa trong nghệ thuật.
Chiếc thuyền ngoài xa là một biểu tượng giàu ý nghĩa, mang đến cho chúng ta nhiều cảm xúc và bài học sâu sắc về cách nhìn nhận cuộc sống, con người, và mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống. Trong thế giới nghệ thuật, việc nhìn nhận một cách sâu sắc và đa chiều là quan trọng. Nghệ thuật không chỉ đẹp mà còn phải chứa đựng ý nghĩa nhân văn, kết nối với cuộc sống. Điều này làm nên sự toàn vẹn và chiều sâu của nghệ thuật thực sự.