5. Bố cục của luận văn
1.4.2. Đặc điểm của truyện ngắn hiện đại
Truyện ngắn hiện đại có những đặc trưng riêng biệt, không chỉ đơn thuần là sự dịch chuyển từ bản gốc mà còn mang ý nghĩa tái sáng tạo.
1.4.2.1. Hình thức tường thuật nhỏ gọn
Truyện ngắn là một hình thức tường thuật nhỏ gọn, chỉ tập trung vào một sự thay đổi, một tình huống hay một cảm xúc của nhân vật. Truyện ngắn khám phá nghệ thuật của cuộc sống theo chiều sâu. Một số tác giả tài ba trong thể loại này đã mang đến cho truyện ngắn một sức chứa của tiểu thuyết. Trên thế giới văn học hiện đại, có nhiều nhà văn nổi tiếng như Bunhin, Môroa, Xvaigơ, Môravia,…
Văn học thế giới đã nói nhiều về cái chết của tiểu thuyết – cái chết của bi kịch, nhưng chưa từng đề cập đến cái chết của truyện ngắn. Với hình thức tường thuật nhỏ gọn, số trang ít, ít sự kiện, ít nhân vật và phạm vi phản ánh hẹp, nhưng tất cả những chi tiết này đóng góp vào hiệu quả, ảnh hưởng mạnh mẽ và giá trị thẩm mỹ to lớn của câu chuyện.
1.4.2.2. Sự tình huống cần thiết
Tình huống trong truyện ngắn phát sinh từ một sự kiện, một mâu thuẫn cụ thể. Màu thuẫn càng gay gắt, bất ngờ, tình huống càng hấp dẫn, cuốn hút. Phát triển từ tình huống, những yếu tố chưa phát triển trở nên rõ ràng và hoạt động tích cực. Vì vậy, truyện ngắn và các thể loại tường thuật khác không thể thiếu tình huống. Chỉ thông qua những tình huống cụ thể, nhân vật mới hiện ra tính cách, tâm lý hoặc thay đổi tính cách, tâm lý, nhằm biểu đạt ý nghĩa nghệ thuật của nhà văn.
Tóm lại, khi đọc một truyện ngắn, người đọc cần hiểu giá trị của các yếu tố nghệ thuật tạo nên bức tranh sống động – truyện ngắn. Nhưng nếu không hiểu tình huống, có thể xem như chưa nắm được chìa khóa để mở cánh cửa vào thế giới bí ẩn của truyện ngắn.
1.4.2.3. Nhân vật được thể hiện như một khía cạnh đặc biệt
Nhân vật đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong tác phẩm. Có thể nói nhân vật là cốt lõi, là linh hồn của mỗi tác phẩm. Nhân vật cũng là người phát ngôn cho tư tưởng của nhà văn, thể hiện quan niệm nghệ thuật về con người của tác giả.
Nếu nhiệm vụ của tiểu thuyết là theo dõi, tìm hiểu và mô tả chi tiết sự thăng trầm của số phận, thì nhiệm vụ của truyện ngắn là “sử dụng” chúng, tức là khi cần thiết, chúng hiện diện rõ ràng, tuân thủ các nguyên tắc về đặc biệt hóa. Tác giả truyện ngắn thường nhắm đến việc miêu tả một hiện tượng, một đặc điểm trong quan hệ con người hoặc cuộc sống tâm hồn – tâm trạng của nhân vật.
Nhân vật trong truyện ngắn có thể được hiểu theo nghĩa rộng, bao gồm cả người và vật. Dù tồn tại dưới bất kỳ hình thức nào, tất cả nhân vật đều đồng hướng tới con người. Điểm khác biệt quan trọng nhất giữa truyện ngắn và tiểu thuyết là nhân vật của tiểu thuyết thường là một thế giới đơn lẻ, trong khi nhân vật chính của truyện ngắn chỉ là một phần nhỏ trong thế giới đó.
1.4.2.4. Tầm quan trọng của chi tiết
Chi tiết là những mảnh ghép nhỏ trong tác phẩm tường thuật. Truyện ngắn có thể không có một cốt truyện chính, nhưng không thể thiếu chi tiết. Chính nhờ chi tiết, không khí, cảnh trí, tình huống, tính cách, hành động và tâm tư của nhân vật được tiết lộ đầy đủ. Truyện ngắn không thể thiếu chi tiết. Một chi tiết có giá trị không chỉ về mặt thực tế, mà còn cần đạt được ý nghĩa tượng trưng, chứa đựng một cách nhìn và đánh giá đối với cuộc sống và con người của nhà văn.
Thông thường, chúng ta thường gặp hai loại chi tiết đặc biệt: chi tiết trung tâm, có vai trò trung tâm thẩm mỹ, nơi tác giả gửi gắm ý nghĩa nghệ thuật; chi tiết phụ trợ, giúp đẩy câu chuyện phát triển và diễn biến.
[23 ; 20]
