Truyện cổ tích Tấm Cám
Một câu chuyện truyền cổ, đầy yếu tố nhân văn
Ngày xửa ngày xưa, có hai chị em cùng cha khác mẹ tên là Tấm và Cám. Mẹ Tấm qua đời sớm, còn cha Tấm lại kết hôn với mẹ Cám. Cha Tấm rất yêu thương con gái của mình, nhưng ông ta lại bị ốm nặng và sau đó qua đời.
Tấm phải sống chung với mẹ kế là mẹ Cám. Bà mẹ kế thì tàn nhẫn, hàng ngày ép Tấm làm tất cả công việc trong nhà còn Cám thì được sống thoải mái và chỉ biết chơi đùa.
Một hôm, bà mẹ bảo 2 chị em Tấm và Cám ra đồng bắt cá và nói: “Người nào bắt được nhiều cá hơn sẽ được thưởng”. Tấm nghe lời mẹ và nỗ lực bắt cá chăm chỉ, không bao lâu thì giỏ cá của cô đã đầy, trong khi đó Cám chỉ chơi đùa và chưa bắt được con cá nào. Khi thấy Tấm bắt được nhiều cá hơn, Cám nảy ra ý định nói với Tấm:
- Chị Tấm ơi, chị hãy để tôi bắt thêm cá cho chị, chị hãy mặc kệ không quan tâm để tránh mẹ mắng nữa.
Tấm tin lời em mình nên nhờ em coi giỏ cá và xuống ao gội đầu. Trong khi đó, Cám đã lấy cá của Tấm đổ vào giỏ của mình và chạy về nhà trước. Khi Tấm bước lên bờ, giỏ cá đã không còn nữa. Tấm ngồi khóc nức nở, thì đột nhiên ông Bụt hiện lên và hỏi:
- Con khóc vì sao?
Tấm kể ông Bụt nghe toàn bộ chuyện đã xảy ra, ông Bụt bảo Tấm kiểm tra trong giỏ xem còn cá nào không, chỉ có một con cá bống còn lại. Ông Bụt nói:
- Được rồi, hãy bình tĩnh đi con. Con đem con cá bống này về và cho ăn mỗi ngày. Khi cho ăn, con hãy nói: “Bống bống bang bang, Lên ăn cơm vàng cơm bạc nhà ta, chớ ăn cơm hẩm cháo hoa nhà người.”
Sau khi nói xong, ông Bụt biến mất. Tấm nghe lời ông Bụt và đem con cá bống về nuôi trong giếng. Mỗi ngày, Tấm mang cơm ra cho cá bống, hai bát cơm, Tấm chỉ ăn một bát và để dành một bát cho cá bống. Không lâu sau, cá bống đã lớn nhanh chóng.
Nhìn Tấm mỗi ngày mang cơm ra cho cá, mẹ kế mới nổi lòng đố kỵ và sai Cám xem xem. Cám kể mọi chuyện cho mẹ biết. Sáng hôm sau, mẹ kế sai Tấm đi chăn trâu ở đồng xa, bảo Tấm:
- Con ơi, đồng làng mình cấm chăn trâu. Nếu chăn trâu thì hãy chăn ở đồng xa, đừng chăn ở đồng gần làng để tránh mất trâu.
Tấm nghe lời mẹ và dẫn trâu đi xa. Trong khi đó, ở nhà, mẹ con Cám ra giếng và gọi cá bằng lời Tấm dạy, cá nghe thấy tiếng và trôi lên miệng giếng. Hai mẹ con Cám bắt cá bống đem đi làm thịt. Chiều khi Tấm trở về sau khi chăn trâu, Tấm mang cơm ra giếng và gọi Bống, nhưng không thấy Bống trôi lên, chỉ thấy nổi lên một cục máu đỏ. Tấm ngồi khóc nức nở, ông Bụt hiện lên và hỏi:
- Làm sao con khóc?
Tấm kể tất cả cho ông Bụt nghe, và ông Bụt bảo:
- Bống của con đã bị người ta ăn thịt rồi. Hãy bình tĩnh đi con. Hãy lượm xương cá đặt vào bốn cái hủ và chôn dưới bốn chân giường.
Tấm nghe lời và vào nhà tìm xương bằng, nhưng mãi mà không tìm thấy. Đột nhiên, có một con gà chạy ra và nói:
- Cục ta cục tác, hãy cho ta nắm thóc, ta sẽ bới xương cho con.
Tấm lấy nắm thóc cho gà ăn. Gà vào trong bếp và bới tro ra, thì thấy xương bống ở đó. Tấm nhặt lấy và bỏ vào 4 lọ, sau đó chôn dưới bốn chân giường.
Không lâu sau, nhà vua tổ chức một buổi hội, mọi người đều đi xem. Mẹ con Cám sớm đi, Tấm xin mẹ cho đi xem cùng. Nhưng mẹ kế trộn một đấu gạo với một đấu thóc rồi bắt Tấm ngồi nhặt, chỉ khi nhặt xong thì mới được đi xem. Tấm lại khóc nức nở.
Ông Bụt lại hiện lên và hỏi:
- Làm sao con khóc?
Tấm kể rõ tình hình cho ông Bụt, ông Bụt sai đàn chim sẻ xuống nhặt cho Tấm, chỉ cần một lúc là đã xong. Nhưng Tấm không có quần áo đẹp để đi xem hội, nên cô lại khóc. Ông Bụt lại hiện lên:
- Làm sao con khóc?
Tấm lẩm bẩm:
- Quần áo của con rách nát như này, làm sao con có thể đi xem hội?
Ông Bụt đáp:
- Hãy đào lên bốn hủ đã chôn dưới bốn chân giường.
Tấm nghe lời và lên đào lên bốn hủ. Hủ thứ nhất mở ra là một bộ váy áo đẹp lộng lẫy, hủ thứ hai mở ra là một đôi giày thêu rất đẹp, hủ thứ ba là một con ngựa nhỏ xinh, nhưng điều kỳ lạ là khi đặt xuống đất, con ngựa bỗng chốc biến thành ngựa thật, hủ cuối cùng là một chiếc yên cương vững chắc. Tấm vui mừng tột độ, vội thay đồ và lên đường tới kinh thành. Ngựa chạy một hồi đã đến nơi, nhưng không may qua một con đường lầy, Tấm đã đánh rơi một chiếc giày không kịp nhặt. Đến hội, Tấm lấy khăn gói chiếc giày còn lại và chen vào trong đám đông.
Vào lúc đó, đoàn quân hộ tống của nhà vua đi qua chỗ Tấm đã đánh rơi giày, hai con voi ngự đầu đàn cứ cắm đầu xuống và không chịu di chuyển. Vua sai lính kiểm tra và tìm thấy một chiếc giày, vua lấy lên và nói: “Giày đẹp như thế này, chắc người đi giày cũng rất xinh đẹp.”
Nhà vua ra lệnh cho tất cả phụ nữ và con gái đi thử giày, nếu giày vừa thì sẽ làm vợ của nhà vua. Mọi người xếp hàng thử giày, nhưng không ai vừa. Mẹ con Cám cũng đến thử nhưng không được. Đến lượt Tấm, mẹ kế chế nhạo:
- Chuông khánh không ai ăn cả. Nữa là mảnh chĩnh mảnh chai bờ rào.
Nhưng ngược lại, khi Tấm thử giày, giày vừa như in, nàng đưa giày còn lại và đúng là một đôi. Quân lính reo hò, nhà vua hạnh phúc và nhanh chóng để người rước Tấm về cung.
Từ đó, mẹ con Cám căm ghét Tấm nên Tấm xin phép nhà vua về nhà để làm giỗ cho cha. Nhưng khi Tấm về, mẹ con Cám có ý đồ giết Tấm.
Mẹ kế bảo Tấm:
- Nay là ngày giỗ cha con, hãy trèo lên cây cau hái xuống để cúng cha.
Tấm vâng lời và trèo lên cây cau, nhưng dưới đất mẹ kế đã đốn gốc cây. Tấm thấy cây rung rung nên hỏi:
- Dì ơi, dì đang làm gì dưới đó vậy?
Dì kế trả lời:
- Gốc cây này quá nhiều kiến, dì đang giúp kiến tránh nó đốt con.
Tấm ngã xuống ao và chết đuối. Mẹ kế mang quần áo của Tấm cho Cám mặc và trở về cung, nói dối với vua rằng:
- Chị Tấm không may rơi xuống ao và chết. Nay Cám là em gái được thay thế chị.
Nhà vua tức giận, nhưng không nói lời nào. Tấm trở thành chim và bay vào cung. Một lần Cám đang giặt áo cho nhà vua, bỗng nghe tiếng hót:
- “Giặt áo chồng tao thì giặt cho sạch
Phơi áo chồng tao phơi lao phơi sào
Chớ phơi bờ rào rách áo chồng tao”
Cám nghe thấy sợ quá, chim Vàng Anh ở trong cung bắt đầu hót, nhà vua đi đâu chim Vàng Anh bay theo đó, nhặt và trình cho vua xem:
- Vàng Anh ơi Vàng Anh, có phải vợ anh chui vào tay áo?
Chim bay lên và đậu trên tay nhà vua rồi chui vào tay áo. Từ đó, nhà vua chỉ quan tâm chăm sóc chim Vàng Anh. Chim được xây một chuồng bằng vàng và được chăm sóc hàng ngày.
Cám thấy điều này tức giận, về nhà hỏi ý kiến mẹ và mẹ Cám xúi Cám bắt chim để ăn thịt và lấy lông chim chôn vào góc vườn. Nhà vua biết vụ việc và tức giận. Ở góc vườn nơi chôn lông chim Vàng Anh mọc ra hai cây xoan đào, tạo ra bóng mát thoáng đãng. Nhà vua thấy điều này, nghĩ rằng nơi đó là nơi lý tưởng để nghỉ ngơi nên đã mắc võng ra để nằm.
Cám quay trở lại và xin phép mẹ, mẹ Cám xúi Cám chặt hai cây xoan để làm khung cửi. Một lần Cám ngồi dệt áo cho nhà vua, nghe tiếng khung cửi kêu:
- Cót ca cót két
Lấy tranh chồng chị
Chị khoét mắt ra
Cám sợ hãi và sai người mang khung cửi đi đốt. Từ đống tro bỗng mọc lên một cây mai xanh um tươm nhưng lại chỉ có một quả. Một bà lão đi chợ ngồi nghỉ dưới gốc cây và thấy quả mai, bà ngỏ:
- “Quả ơi, quả rơi rồi bị bà
Bà để bà ngửi
Chứ bà không ăn.”
Bà lão nói xong và quả rơi vào túi của bà. Bà đem về và để trên gối, chỉ ngửi mà không ăn. Mỗi khi bà về nhà sau khi đi chợ, cơm nước đã được sắp xếp đầy đủ, nhà cửa sạch sẽ. Mấy ngày sau, bà nghi ngờ. Một lần bà giả vờ đi chợ nhưng quay lại. Bà đứng bên ngoài cửa và nhìn vào, thấy một cô gái chui ra từ quả mai, dọn dẹp nhà cửa. Bà nhanh chóng chạy vào và lột vỏ mai, ôm chầm lấy cô. Bà nhận cô làm con gái.
Từ đó, Tấm ở nhà giúp bà làm việc, bà mở quán nước ngay tại nhà, Tấm giúp bà làm trầu và treo trầu phượng. Quán nước của bà mỗi ngày đều đông khách. Một lần nhà vua đi ngang qua và dừng lại nghỉ ngơi bên quán nước. Nhìn thấy trầu tem giống như trầu tem của Tấm xưa, nhà vua đặt câu hỏi:
- Bà ơi, trầu tem này ai tem mà khéo thế?
Bà trả lời một cách thành thật:
- Trầu này được con gái bà tem.
Nhà vua muốn gặp con gái của bà, vậy bà gọi Tấm ra. Nhà vua vui mừng khi nhận ra Tấm và cho người đưa cô về cung. Khi đến cung, Tấm kể toàn bộ sự tình cho nhà vua nghe. Nhà vua tức giận và cho người xử phạt mẹ con Cám. Tấm thương cảm, xin nhà vua tha tội. Nhà vua đuổi mẹ con Cám ra ngoài cung, và khi họ ra ngoài thành, cơn giông tố quét qua và sét đánh chết mẹ con Cám giữa đồng. Từ đó, nhà vua và Tấm sống hạnh phúc suốt đời.
Tâm sự của Sách
