Có nhiều lý do khiến trẻ sơ sinh gặp vấn đề về giấc ngủ như khó ngủ, mất ngủ, thiếu ngủ. Dưới đây là các lý do phổ biến và cách khắc phục hiệu quả.
Vì Sao Trẻ Sơ Sinh Khó Ngủ, Mất Ngủ, Thiếu Ngủ?
Ngủ – không ai trong gia đình bạn bị ảnh hưởng bởi vấn đề này, đặc biệt là trong những tháng đầu đời. Ngay cả khi con bạn ngủ suốt đêm, vẫn có thể xảy ra những vấn đề về giấc ngủ của trẻ.
Đối phó với những gián đoạn trong giấc ngủ thường chỉ là phần trong quá trình làm cha mẹ mới.
Hầu hết các vấn đề liên quan đến việc trẻ sơ sinh gặp khó khăn trong giấc ngủ là tạm thời, do các nguyên nhân như bệnh tật, việc mọc răng, phát triển thể chất hay thay đổi thói quen. Vì vậy, việc trẻ ngủ không ngon giấc thỉnh thoảng không cần quá lo lắng.
Một số trẻ sơ sinh, đặc biệt là những trẻ lớn hơn, có thể gặp khó khăn trong việc thay đổi thói quen ngủ mà chúng đã thích và mong đợi, chẳng hạn như được đung đưa hoặc cho ăn trước khi đi ngủ hoặc khi chúng thức dậy vào nửa đêm.
Đó là lý do tại sao việc hiểu được những lý do có thể gây khó ngủ, mất ngủ, thiếu ngủ ở trẻ sơ sinh là rất hữu ích. Dưới đây là một số vấn đề phổ biến về giấc ngủ của trẻ ở mỗi giai đoạn trong năm đầu đời và các giải pháp giúp trẻ.
Giai Đoạn 0 Đến 3 Tháng Tuổi
Trong giai đoạn sơ sinh, trẻ đang thích nghi với thói quen ngủ bình thường.
Trẻ sơ sinh thường ngủ từ 14 đến 17 giờ trong vòng 24 giờ, thức dậy thường xuyên để bú cả ngày lẫn đêm.
Trẻ 1 và 2 tháng tuổi nên ngủ cùng thời lượng, 14 đến 17 giờ một ngày, chia thành tám đến chín giờ ngủ ban đêm và bảy đến chín giờ ngủ ban ngày trong một vài giấc ngủ ngắn. Trẻ 3 tháng tuổi cần ngủ từ 14 đến 16 giờ trong vòng 24 giờ.
Trẻ sơ sinh rất nhỏ thường ngủ ngắn, như tiếng cựa, một phần là do chúng cần được ăn quá thường xuyên. Điều này hoàn toàn bình thường ở giai đoạn này và sẽ sớm thay đổi.
Tuy nhiên, có một số thách thức có thể khiến trẻ sơ sinh gặp khó ngủ, mất ngủ, thiếu ngủ hơn. Ở độ tuổi này, ba vấn đề phổ biến nhất là:
- Không cho trẻ nằm sấp
Bé quấy khóc hoặc không yên khi nằm ngửa khi ngủ. Trẻ sơ sinh cảm thấy an toàn hơn khi nằm sấp khi ngủ, nhưng tư thế ngủ đó có nguy cơ mắc hội chứng tử vong đột ngột ở trẻ sơ sinh (SIDS) cao hơn nhiều. Vì vậy, các chuyên gia khuyên bạn nên luôn đặt trẻ nằm ngửa khi ngủ.
Nếu bé không chịu nằm ngửa, hãy thảo luận với bác sĩ nhi khoa để kiểm tra trạng thái sức khỏe của bé. Có thể bé không cảm thấy an toàn khi nằm ngửa. Trong trường hợp đó, mẹ có thể thử một số phương pháp khuyến khích bé nằm ngửa, bao gồm quấn tã cho bé và cho bé bú núm vú giả khi đi ngủ. Chỉ cần duy trì một thói quen nhất quán. Cuối cùng, bé sẽ quen với việc nằm ngửa khi đi ngủ.
- Ngủ ngày, thức đêm
Bé ngủ cả ngày, nhưng lại thức suốt đêm.
Thói quen ngủ của trẻ sơ sinh sẽ tự điều chỉnh khi bé thích nghi với cuộc sống bên ngoài, nhưng có một số biện pháp bạn có thể thử để bé phân biệt ngày và đêm, bao gồm hạn chế giấc ngủ ngắn ban ngày xuống còn ba giờ và làm rõ sự phân biệt giữa ngày và đêm (như tối đen phòng khi bé ngủ trưa và tránh bật TV khi cho bé bú vào ban đêm).
- Sự cần bú thường xuyên ban đêm
Hầu hết các bé từ 2 đến 3 tháng tuổi, đặc biệt là bé bú sữa mẹ, vẫn cần bú mẹ ít nhất một hoặc hai lần trong đêm. Mặt khác, thức dậy sau mỗi hai giờ vì thức giấc giữa đêm, thường là một điều quá tốt cho đến thời điểm này – và đối với hầu hết trẻ sơ sinh, điều này là không cần thiết.
Trước tiên, hãy thảo luận với bác sĩ nhi khoa về tần suất bé nên được bú qua đêm. Nếu bạn bắt đầu cắt giảm lượng thức ăn cho bé qua đêm, hãy đảm bảo bé ăn đủ trong ngày bằng cách cho bé bú hai đến ba giờ một lần. Sau đó, dần dần tăng khoảng thời gian giữa các lần bú vào ban đêm.
Giai Đoạn 4 Đến 5 Tháng Tuổi
Khi bé được 4 tháng, bé nên ngủ từ 12 đến 16 giờ một ngày, chia thành hai hoặc ba giấc ngủ ngắn ban ngày với tổng số 3-6 giờ và sau đó chín đến 11 giờ vào ban đêm.
Bé 5 tháng tuổi nên ngủ bao nhiêu tiếng? Ngày nay, ngủ từ 10 đến 11 tiếng vào ban đêm là tiêu chuẩn. Bé cũng nên ngủ hai đến ba giấc trong ngày.
- Hồi quy giấc ngủ
Khi bé được 4 tháng, bé trước đó thường hay buồn ngủ của bạn có thể chuẩn bị sẵn sàng cho bất kỳ điều gì ngoại trừ giờ ngủ – mặc dù bạn đã sẵn sàng ngừng cho bé bú. Chào mừng bạn đến với giai đoạn hồi quy giấc ngủ mà nhiều trẻ sơ sinh gặp phải khi bé được 4 tháng, sau đó thường tái diễn ở 6 tháng, 8-10 tháng và 12 tháng (nhưng cũng có thể xảy ra bất cứ lúc nào).
Lí do tại sao điều này xảy ra ngay bây giờ? Giai đoạn hồi quy giấc ngủ kéo dài 4 tháng thường xảy ra khi con bạn bắt đầu tỉnh giấc thực sự với thế giới xung quanh. Với tất cả những điều mới lạ và hấp dẫn để chơi và xem, cũng như những người bạn mới để gặp gỡ, cuộc sống trong giai đoạn này quá nhiều niềm vui để bỏ qua thời gian ngủ.
Không có cách chính thức để “chẩn đoán” giai đoạn hồi quy giấc ngủ, nhưng bạn sẽ thấy mình đối mặt với nó khi cố gắng giải quyết vấn đề.
Hãy duy trì hoặc bắt đầu thói quen trước khi đi ngủ của bé – tắm, cho ăn, kể chuyện, hát ru và âu yếm. Hơn nữa, hãy đảm bảo rằng bé ngủ đủ giấc vào ban ngày để bù lại giấc ngủ đã mất vào ban đêm, vì bé mệt mỏi thậm chí còn khó ngủ hơn vào ban đêm. Hãy nhớ rằng giai đoạn hồi quy giấc ngủ chỉ là tạm thời. Khi bé đã thích nghi với những khả năng phát triển mới của mình, mô hình giấc ngủ sẽ trở lại bình thường.
- Thay đổi thói quen ngủ trưa khiến bé khó chịu ban đêm
Khi bé lớn hơn, bé ngủ trưa ít hơn. Nếu bé của bạn dường như hài lòng với lịch trình thay đổi này và ngủ ngon vào ban đêm, hãy giữ nguyên cột mốc quan trọng này và tiếp tục. Nhưng nếu bé có vẻ ít ngủ hơn mà đau khổ hơn, hoặc khó ngủ vào ban đêm, có thể bé đã quá mệt và cần được khuyến khích ngủ trưa.
Hãy thử áp dụng một số thói quen trước khi đi ngủ trước mỗi giấc ngủ ngắn (nhạc yên tĩnh, mát-xa hoặc kể chuyện) và kiên nhẫn – có thể bé sẽ mất nhiều thời gian hơn để ổn định thói quen.
Giai Đoạn 6 Tháng Tuổi Trở Lên
Ngày nay, thói quen ngủ của bé có vẻ khác rất nhiều so với vài tháng trước.
Khi bé được 6 tháng, bé nên ngủ từ 10 đến 11 giờ vào ban đêm và ngủ hai hoặc ba giấc vào ban ngày.
Khi bé được 9 tháng, bé sẽ bắt đầu ngủ lâu hơn một chút vào ban đêm – khoảng 10 đến 12 giờ – và chỉ ngủ hai giấc trong ngày. Khi bé đến 12 tháng tuổi, bé có thể bỏ giấc ngủ ngắn giữa trưa (mặc dù đối với hầu hết trẻ sơ sinh, điều này xảy ra vào khoảng 14 đến 16 tháng).
Hơn nữa, bé từ 6 tháng tuổi trở lên hoàn toàn có khả năng ngủ suốt đêm. Tuy nhiên, vẫn có nhiều yếu tố có thể gây gián đoạn giấc ngủ.
- Không tự ngủ độc lập
Hầu hết mọi người thức dậy vài lần trong đêm – cả người lớn và trẻ sơ sinh. Một giấc ngủ suốt đời phụ thuộc vào khả năng ngủ một mình trước khi đi ngủ và qua đêm, đó là một kỹ năng trẻ cần học. Nếu bé 6 tháng tuổi của bạn vẫn cần được cho ăn hoặc đung đưa để ngủ, bạn có thể xem xét huấn luyện giấc ngủ.
Bắt đầu bằng việc thay đổi thói quen trước khi đi ngủ. Nếu bé phụ thuộc vào bú hoặc đung đưa để ngủ, hãy lên lịch cho lần bú cuối cùng trước giờ đi ngủ hoặc giờ ngủ trưa bình thường của bé 30 phút. Sau đó, khi bé buồn ngủ nhưng vẫn chưa thật sự ngủ, hãy đặt bé vào cũi. Ban đầu, bé có thể quấy khóc, nhưng hãy cho bé cơ hội. Khi bé đã học cách tự an ủi bản thân – có thể bằng cách mút ngón tay cái hoặc núm vú giả (thói quen vô hại và hữu ích cho trẻ sơ sinh) – bé sẽ không cần bạn khi đi ngủ nữa.
Miễn là bé có thể tự ngủ, bạn có thể sẽ ở bên cạnh nếu bé thức giấc vào ban đêm. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là bạn cần phải đón bé hoặc cho bé bú. Một khi bé đã thích nghi với nghệ thuật tự an ủi bản thân, giọng nói của bạn và một cái vuốt ve nhẹ nhàng sẽ đủ để bé chìm vào giấc ngủ một lần nữa.
Cách giải quyết vấn đề huấn luyện giấc ngủ phụ thuộc vào bạn. Thử việc bé 6 tháng tuổi (hoặc thậm chí 5 tháng tuổi) khóc một chút trước khi bắt đầu (hoặc khóc to) thường có hiệu quả. Lý do là khi bé được 6 tháng, bé nhận thức rõ rằng việc khóc thường dẫn đến việc bé được bế, đung đưa, cho ăn hoặc có thể cả ba. Nhưng một khi bé nhận ra rằng bố mẹ không đồng ý với những gì bé muốn, hầu hết bé sẽ ngừng khóc và ngủ một chút, thường là sau ba hoặc bốn đêm.
Nếu bé thức dậy vào ban đêm khi bạn ở chung phòng, bạn nên đảm bảo với bé rằng mọi thứ đều ổn, nhưng hãy sẵn sàng với kế hoạch về cách (và tần suất) bạn sẽ phản ứng với tiếng khóc của bé.
- Ngủ không yên do thường xuyên bú đêm
Khi nhiều bé 6 tháng tuổi, bé không cần bú giữa đêm nữa. Vì vậy, nếu bé của bạn không ngủ mà không được bú và đung đưa trước đây, hoặc bé thức dậy nhiều lần trong đêm mà không có cách đáp lại, có thể bé đã trở nên thông minh khi nhận ra rằng việc khóc thường dẫn đến việc bé được bế, đung đưa và cho ăn – một động lực tốt để tiếp tục khóc.
Nếu bạn thoải mái khi thử huấn luyện giấc ngủ, đây có thể là một lựa chọn tốt cho những bé thường thức dậy để bú suốt đêm. Dù bằng cách nào, bé cũng cần được giúp đỡ để học cách tự an ủi bản thân để có thể tự ngủ trở lại.
- Thức dậy sớm
Bé thức dậy sớm, đôi khi ngay lúc rạng đông.
Nếu bé của bạn đã tròn 6 tháng tuổi, có một số chiến thuật bạn có thể thử để bé ngủ muộn hơn, chẳng hạn như điều chỉnh lịch ngủ trưa của bé, thử nghiệm các giờ ngủ khác nhau và làm cho phòng bé có nhiều ánh sáng hơn và cách âm.
- Đau khi mọc răng
Nếu bé có dấu hiệu mọc răng ban ngày như chảy nước dãi, cắn, quấy khóc và cáu kỉnh. Đau mọc răng cũng có thể khiến bé thức dậy vào ban đêm. Hãy nhớ rằng các vấn đề về giấc ngủ liên quan đến mọc răng có thể bắt đầu bất kỳ lúc nào trong năm đầu tiên: Một số bé mọc răng lúc 6 tháng tuổi với cơn đau mọc răng bắt đầu từ 3 hoặc 4 tháng, trong khi những bé khác có thể chưa mọc răng cho đến khi đến độ tuổi một tuổi.
Trong khi bạn không nên xa lánh bé, hãy cố gắng tránh cho bé dự báo. Thay vào đó, hãy cung cấp cho bé nhẫn mọc răng, lời nói nhẹ nhàng và vỗ về hoặc một bài hát ru. Bé có thể tự điều chỉnh, mặc dù bạn có thể phải rời khỏi phòng cho đến khi việc đó xảy ra. Nếu bé bị đau nướu vào ban đêm, hãy hỏi bác sĩ nhi khoa về việc cho bé uống một chút acetaminophen trước khi đi ngủ nếu bé từ 2 tháng tuổi trở lên hoặc ibuprofen cho bé từ 6 tháng tuổi trở lên.
Các Vấn Đề Về Giấc Ngủ Ở Mọi Lứa Tuổi
Một số vấn đề về giấc ngủ có thể xảy ra vào bất kỳ thời điểm nào trong năm đầu đời của bé (và sau đó nữa). Hai vấn đề lớn mà bạn có thể gặp phải bao gồm:
- Sự gián đoạn trong thói quen
Thay đổi thói quen ngủ của bé không mất nhiều thời gian. Bị cảm lạnh hoặc nhiễm trùng tai có thể phá vỡ thói quen ngủ, như cũng như những thách thức về cảm xúc như mẹ trở lại công việc hoặc làm quen với người trông trẻ mới.
Đi du lịch cũng là một yếu tố phá vỡ lịch trình giấc ngủ không như thường lệ và các cột mốc quan trọng như tập bò hoặc tập đi cũng có thể tạm thời cản trở giấc ngủ.
Mặc dù bé thay đổi thói quen ngủ có thể gây một chút khó chịu hơn, nhưng bạn cần chuẩn bị bé trong quá trình chuyển đổi này. Làm những gì bạn có thể để an ủi bé qua việc gián đoạn lịch trình.
Sau đó, cố gắng trở lại với thói quen sinh hoạt bình thường sớm nhất có thể – theo cùng một thứ tự thoải mái trước khi đi ngủ như thông thường (tắm, sau đó cho ăn, sau đó kể chuyện, v.v.).
- Khó đi vào giấc ngủ – mặc dù bé đang rất mệt
Điều gì sẽ xảy ra nếu bé không ngủ đủ giấc? Bé có thể trở nên mệt mỏi – khi chúng mệt và uể oải nhưng cũng quá căng thẳng để thư giãn.
Đó là một trường hợp điển hình về những gì có thể xảy ra nếu bé không ngủ đủ giấc: Bé cáu kỉnh và có những dấu hiệu khác cho thấy bé đã sẵn sàng để chợp mắt hoặc đi ngủ. Tuy nhiên, bé sẽ không thực sự ngủ.
Bé nhỏ có thể phản ứng lại những biện pháp thường giúp bé gật đầu, như đung đưa hoặc cho bú. Và trẻ sơ sinh trên 5 hoặc 6 tháng có khả năng tự ngủ, nhưng phải gặp khó khăn để ngủ khi được đặt vào cũi, hoặc thức dậy và khó ngủ trở lại.
Hãy đặt bé đi ngủ trưa hoặc cùng lúc bé có dấu hiệu mệt như nhắm mắt, ngáp, nhìn ra xa hoặc quấy khóc nhiều. Đó là dấu hiệu để bạn đưa bé vào cũi hoặc nôi.
Kìm hãm sự thôi thúc khiến bé thức khuya – điều này có thể làm bé trở nên quá mệt và cuối cùng khiến bé khó đi vào giấc ngủ hơn.
Ngoài ra, hãy cố gắng đảm bảo rằng bé có đủ giấc ngủ mà bé cần. Ví dụ, nếu bé thức dậy từ giấc ngủ ngắn cuối cùng trong ngày quá sớm, hãy xem xét việc cho bé đi ngủ sớm hơn một chút để bù đắp cho thời gian ngủ đã mất. Nếu bé có một đêm khó khăn hoặc thức dậy quá sớm vào buổi sáng, hãy cho bé ngủ trưa nhiều hơn vào ngày hôm đó.
- Khó ngủ sau khi ốm
Đau hoặc ngứa cổ họng, nghẹt mũi và sốt có thể làm bé sơ sinh khó ngủ hơn.
Tất nhiên, bạn muốn làm mọi thứ có thể để làm dịu bé và giúp bé được nghỉ ngơi cần thiết, cho dù điều đó có nghĩa là hãy mua một liều thuốc hạ sốt nếu bác sĩ nói rằng không sao (ít nhất là acetaminophen dành cho trẻ sơ sinh từ 2 tháng tuổi trở lên) hoặc cho bé bú nhanh, hoặc bế bé thẳng khi bé ngủ để giảm nghẹt mũi.
Tuy nhiên, đôi khi, đặc biệt là nếu tình trạng thức giấc kéo dài trong nhiều đêm liên tiếp, bé có thể trở thành một thói quen khi chỉ muốn được thăm, ôm và thậm chí bú vào nửa đêm. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề về giấc ngủ ngay cả khi bé đã cảm thấy tốt hơn.
Thói quen ngủ bình thường của bé bị gián đoạn khi bé ốm, nhưng bây giờ khi bé đã khỏe mạnh trở lại, bé vẫn thức dậy và khóc không ngừng suốt đêm.
Khi bé đã hồi phục và bình thường vào ban ngày, là lúc bạn nên trở lại thói quen ngủ bình thường vào ban đêm. Bé có thể mất vài đêm để làm quen lại với thói quen bình thường, vì vậy hãy kiên nhẫn. Bạn kiên định, bé sẽ nhận được tin nhắn sớm hơn về việc ban đêm đi ngủ, không có hoạt động chơi đùa cùng nhau.
Và ngay cả khi bạn không thể làm gì nhiều để khắc phục chúng, hãy yên tâm biết rằng chúng chỉ là tạm thời. Khi bé lớn lên và thay đổi, giấc ngủ của bé cũng thay đổi.
Để được tư vấn khám sức khỏe cho trẻ nhỏ tại Bệnh viện Hồng Ngọc, khách hàng vui lòng đăng ký tại đây.
