Các nhà khoa học đã nghiên cứu và chứng minh rằng bộ não con người có khả năng ghi nhớ hình ảnh nhanh hơn so với ký tự chữ viết. Vì vậy, phương pháp ghi nhớ bằng sơ đồ tư duy đã được phát triển. Trong bài viết này, hãy cùng Tâm sự của Sách khám phá tất cả những điều thú vị về phương pháp ghi nhớ này và cách vẽ sơ đồ tư duy đẹp nhanh chóng và hiệu quả.
1. Sơ đồ tư duy là gì?
Sơ đồ tư duy, hay còn gọi là Mindmap, là phương pháp ghi chú sáng tạo thông qua việc thể hiện ý tưởng dưới dạng từ khóa ngắn kết hợp với hình ảnh và màu sắc sống động. Trong sơ đồ tư duy, chủ đề chính sẽ được đặt ở trung tâm, và các phân nhánh khác chứa những thông tin nhỏ hơn, tạo thành một mạng lưới thông tin liên kết với nhau.
Sơ đồ tư duy được ứng dụng rộng rãi trong học tập và công việc. Trong học tập, việc sử dụng sơ đồ tư duy giúp học sinh dễ dàng ghi nhớ và nâng cao hiệu quả học tập. Trong công việc, sơ đồ tư duy có thể được sử dụng để phân tích vấn đề và giúp người làm có cái nhìn tổng quan và tìm ra hướng giải quyết hiệu quả.
Mindmap là phương pháp ghi nhớ vô cùng hiệu quả
2. Những lợi ích khi vẽ sơ đồ tư duy
Sơ đồ tư duy, cùng với hiệu quả ghi nhớ cao, còn giúp bạn giải quyết những vấn đề sau:
-
Có cái nhìn tổng quan về thông tin: Sơ đồ tư duy cho ta cái nhìn khái quát nhất về thông tin thông qua việc kết hợp một chủ đề trung tâm với nhiều nhánh chứa nội dung cốt lõi, hình ảnh và các mối liên hệ.
-
Dễ dàng xử lý thông tin và ghi nhớ: Sơ đồ tư duy hệ thống thông tin một cách chính xác và tường tận, giúp não bộ dễ dàng nắm bắt, xử lý và ghi nhớ thông tin.
-
Kích thích sự sáng tạo và tư duy logic: Sơ đồ tư duy kết hợp chữ viết, hình ảnh và màu sắc thành một sự kết nối hợp lý, giúp bạn phát triển khả năng sáng tạo và tư duy logic.
-
Phác thảo ý tưởng độc đáo: Sơ đồ tư duy không chỉ giúp tổng hợp thông tin mà còn là phương pháp rất hữu ích để thể hiện ý tưởng một cách tổng quan và đầy đủ nhất.
3. Tổng hợp các loại sơ đồ tư duy phổ biến hiện nay
Dưới đây là tổng hợp các loại sơ đồ tư duy phổ biến được sử dụng trong học tập và công việc:
Tổng hợp 8 loại Mindmap phổ biến hiện nay
3.1 Sơ đồ tư duy hình tròn (Circle Map)
Sơ đồ hình tròn được tạo bằng cách sử dụng một hình tròn lớn bao quanh một hình tròn nhỏ ở trung tâm. Hình tròn nhỏ biểu thị ý tưởng trọng tâm hoặc chủ đề chính, trong khi hình tròn lớn biểu thị ý tưởng liên quan và giúp làm rõ hơn cho chủ đề chính.
3.2 Sơ đồ tư duy bong bóng (Bubble Map)
Sơ đồ tư duy bong bóng bao gồm một hình tròn ở trung tâm biểu thị chủ đề chính, được bao quanh bởi các bong bóng nhỏ liên kết với chủ đề chính. Các liên kết này giúp người xem dễ dàng nhận ra mối liên quan giữa các thông tin nhỏ với chủ đề chính.
3.3 Sơ đồ tư duy bong bóng đôi (Double Bubble Map)
Sơ đồ tư duy bong bóng đôi, hay còn gọi là biểu đồ Venn, thường được sử dụng để so sánh sự tương đồng và khác biệt giữa 2 chủ đề. Ở trung tâm là 2 vòng tròn lớn biểu thị chủ đề chính, bao quanh là các bong bóng nhỏ. Các bong bóng có kết nối giao nhau giữa 2 chủ đề chính biểu thị sự tương đồng, trong khi các bong bóng không giao nhau chứa các đặc điểm khác biệt của 2 chủ đề.
3.4 Sơ đồ tư duy hình cây (Tree Map)
Sơ đồ tư duy hình cây được thể hiện giống như một cây với nhiều nhánh. Chủ đề chính được đặt ở phần trên cùng, nhánh phụ và thông tin liên quan được đặt bên dưới. Sơ đồ tư duy hình cây thích hợp để phân loại và sắp xếp thông tin.
3.5 Sơ đồ tư duy dạng luồng (Flow Map)
Sơ đồ tư duy dạng luồng giúp trình bày trực quan về quá trình hoặc các bước kết nối để tạo thành tiến trình của một chủ đề chính. Sơ đồ dạng luồng thường được sử dụng để mô tả các bước hướng dẫn hoặc quá trình của một sự việc.
3.6 Sơ đồ tư duy đa luồng (Multi Flow)
Sơ đồ đa luồng thể hiện một sự kiện chính ở giữa và kết nối với các thành phần khác ở hai bên trái và phải. Bên trái biểu thị nguyên nhân và bên phải biểu thị tác động hay kết quả của sự kiện đó gây ra.
3.7 Sơ đồ tư duy dấu ngoặc (Brace Map)
Sơ đồ dấu ngoặc giống như sơ đồ hình cây theo hàng ngang, liệt kê toàn bộ các thành phần. Loại sơ đồ này thường được sử dụng để tổng hợp thông tin thay vì phân nhánh như sơ đồ cây đứng.
3.8 Sơ đồ tư duy dạng cầu (Bridge Map)
Sơ đồ dạng cầu cũng là một trong những sơ đồ tư duy đẹp, thường được sử dụng để tìm những điểm giống nhau giữa nhiều thành phần và tạo ra sự suy diễn tương đồng.
4. Hướng dẫn cách vẽ sơ đồ tư duy đẹp, đơn giản
Dưới đây là 5 bước giúp bạn tạo nên một sơ đồ tư duy đẹp, đơn giản và nhanh chóng:
Hướng dẫn cách vẽ sơ đồ tư duy đẹp, đơn giản
Bước 1: Tạo một ý tưởng trung tâm
Ý tưởng trung tâm hoặc chủ đề chính là điểm bắt đầu khi vẽ sơ đồ tư duy và tượng trưng cho ý chính mà bạn muốn làm rõ. Đặt ý tưởng chính này ở trung tâm của trang, có thể thêm hình ảnh đại diện để thu hút sự chú ý và kích thích thị giác của người xem.
Bước 2: Thêm các nhánh chính, nhánh con
Tiếp theo, tạo các nhánh từ ý tưởng chính. Các nhánh chính bắt đầu từ chủ đề chính và mỗi nhánh chính sẽ khai thác một mặt quan trọng của chủ đề chính. Sau đó, phân nhánh để khai thác sâu hơn về các mặt của chủ đề. Sơ đồ tư duy cho phép bạn thêm nhiều nhánh mới mà không bị giới hạn, từ đó kích thích não bộ tạo ra nhiều ý tưởng mới hơn.
Bước 3: Thêm từ khóa vào sơ đồ
Từ khóa chính là ý tưởng cho các nhánh trong sơ đồ tư duy. Khi thêm một nhánh, bạn cần thêm từ khóa cho nhánh đó. Việc sử dụng từ khóa giúp kích thích não bộ và giúp bạn ghi nhớ thông tin một cách dễ dàng. Lưu ý, sử dụng một từ khóa cho nhiều liên kết sẽ tốt hơn việc sử dụng nhiều từ hay cụm từ.
Bước 4: Phân màu cho các nhánh
Màu sắc là yếu tố quan trọng trong việc thiết kế sơ đồ tư duy. Màu sắc kích thích não bộ tạo ra những phím tắt tinh thần. Điều này giúp bạn phân loại, làm nổi bật và phân tích thông tin, đồng thời tìm ra nhiều kết nối mà trước đây chưa từng được phát hiện. Hãy sử dụng màu sắc hợp lý và hài hòa cho từng nhánh trong Mindmap. Việc sử dụng nhiều màu sắc sẽ làm cho hình ảnh trở nên hấp dẫn và bắt mắt hơn so với sử dụng một màu đơn sắc.
Bước 5: Trang trí sơ đồ bằng hình ảnh
Hình ảnh có sức mạnh truyền đạt thông tin nhanh hơn một từ, một câu hay thậm chí một đoạn văn. Hình ảnh được não bộ xử lý ngay lập tức và giúp gợi nhớ lại thông tin. Hơn nữa, hình ảnh là ngôn ngữ toàn cầu mà tất cả mọi người đều hiểu được. Hãy sử dụng hình ảnh sinh động để minh họa cho các ý tưởng trong sơ đồ tư duy và tạo ra một sơ đồ tư duy sáng tạo và hấp dẫn.
5. Ứng dụng của sơ đồ tư duy trong doanh nghiệp
Sơ đồ tư duy là phương pháp hiệu quả giúp giải quyết những vấn đề trong công việc và quản lý công việc. Với tính logic, dễ nhớ và dễ thực hiện, sơ đồ tư duy giúp xây dựng kế hoạch làm việc và phác thảo ý tưởng một cách nhanh chóng và đầy đủ.
Sơ đồ tư duy cung cấp nhiều lợi ích cho doanh nghiệp:
-
Quản lý thời gian hiệu quả: Sơ đồ tư duy giúp lập kế hoạch công việc một cách hiệu quả, tận dụng thời gian 8 tiếng làm việc để hoàn thành nhiều công việc. Bạn có thể phân chia công việc cụ thể, xác định công việc cần làm trước và sau. Kế hoạch làm việc được sắp xếp khoa học và có trình tự, giúp công việc được hoàn thành từng bước một và đạt hiệu quả cao nhất.
-
Đưa ra phương án giải quyết vấn đề: Sơ đồ tư duy giúp phân tích và giải quyết vấn đề. Từ hình ảnh biểu thị trực quan, người làm marketing dễ dàng tìm ra nguyên nhân của vấn đề. Phân tích vấn đề thành các nhánh giúp hiểu rõ bản chất của vấn đề, từ đó đưa ra những phương án giải quyết tối ưu một cách nhanh chóng và hiệu quả.
-
Lập kế hoạch công việc/dự án: Sơ đồ tư duy là công cụ hoàn hảo để lập kế hoạch làm việc cho một ngày hoặc một dự án. Trong đó, ngày làm việc hoặc tên dự án được đặt ở trung tâm, các nhánh lớn là những nhiệm vụ chính hoặc đầu việc cần làm, các nhánh nhỏ là công việc bổ trợ. Kế hoạch được vẽ ra một cách đầy đủ, có trình tự ưu tiên rõ ràng, giúp quá trình thực hiện dễ dàng, nhanh chóng và hiệu quả.
6. Một số công cụ tạo sơ đồ tư duy hiệu quả
Dưới đây là một số công cụ tạo sơ đồ tư duy đẹp, đơn giản và miễn phí:
6.1 Canva
Vẽ Mindmap bằng Canva
Canva là phần mềm thiết kế đồ họa nổi tiếng với tính năng đa dạng và giao diện đẹp mắt. Ứng dụng cung cấp nhiều mẫu mindmap đẹp, sáng tạo và độc đáo. Bạn chỉ cần chọn mẫu, tùy chỉnh kích thước, thêm nội dung, thay đổi màu sắc, phông chữ, sticker,… rồi sau đó xuất file với định dạng mong muốn.
6.2 iMindMap
Vẽ Mindmap bằng iMindMap
iMindMap là phần mềm thiết kế sơ đồ tư duy được nhiều người ưa chuộng. Ứng dụng này giúp tạo bản vẽ với nhiều hình ảnh nghệ thuật, màu sắc đa dạng, có kèm chú thích, đường dẫn, tập tin và bình luận. Hiện nay, phần mềm đã và đang được sử dụng trong nhiều tổ chức lớn như Microsoft, IBM, NASA,…
6.3 Coggle
Vẽ Mindmap bằng Coggle
Coggle là công cụ trực tuyến đơn giản để tạo và chia sẻ sơ đồ và biểu đồ dạng nhánh. Bạn có thể thêm nhánh, gõ văn bản, chèn liên kết, hình ảnh và biểu tượng để giải thích các điểm trong Mindmap.
6.4 Draw.io
Vẽ Mindmap bằng Draw.io
Draw.io là trang web được sử dụng để vẽ sơ đồ tư duy với nhiều mẫu biểu đồ kiểu dáng đa dạng. Các chức năng kéo – thả giúp tạo hình vẽ và sử dụng các hình ảnh sẵn có như hình thoi, hình vuông, hình tròn, mũi tên, đường kẻ,…
6.5 MindMup
Vẽ Mindmap bằng MindMup
MindMup là một công cụ tạo sơ đồ tư duy trực tuyến đơn giản và dễ sử dụng. Bạn có thể tạo các nhánh và nhập văn bản dễ dàng. Công cụ này cũng cho phép bạn chia sẻ sơ đồ tư duy và cùng lúc chỉnh sửa trong thời gian thực với nhóm làm việc của bạn.
7. Kết luận
Sơ đồ tư duy là phương pháp ghi nhớ và tổ chức thông tin hiệu quả. Sơ đồ tư duy giúp cải thiện năng lực làm việc và học tập. Hãy áp dụng phương pháp này vào công việc và cuộc sống hàng ngày để tận dụng sự sáng tạo và khả năng ghi nhớ của bạn một cách hiệu quả nhất.
