Shuggie Bain Chiếc linh hồn nhỏ là tiểu thuyết được trao giải Booker 2020 mang đến vinh dự cho nhà văn Douglas Stuart bởi ông trở thành người Scotland thứ hai giành được giải thưởng danh giá này. Ở cuốn sách, người đọc sẽ được trải nghiệm với những mâu thuẫn trong gia đình, những câu hỏi về giới tính, tình thân, những mảnh đời sống lay lắt do nghèo đói, thất nghiệp… Độc giả đọc rồi bức bối, thương cảm, và chợt nhận ra rất nhiều điều qua hiện thực cuộc sống mà nhà văn khắc họa bằng ngòi bút rắn rỏi, trần trụi nhưng cũng đầy chất thơ.
Bối cảnh của tác phẩm là thành phố Glasgow, Scotland vào những năm 1980 với sự tối tăm, bí bách, ngập ngụa trong thối nát, chán chường, túng quẫn, bế tắc, rệu rạo của con người. Ngay từ đầu tác phẩm, người đọc đã cảm nhận được sự bí bách chảy tràn như một chất keo dính dớp, khó chịu. Nó quyện đặc lấy số phận của những kiếp người, bóp nghẹt cuộc sống của họ từng ngày, từng ngày một.
Bên cạnh nhân vật chính Shuggie Bain thì trung tâm của tiểu thuyết là Agnes, người mẹ bệ rạc, bê tha trong men say khiến gia đình tan nát “Với Shuggie, những lần tỉnh táo của cô thường thoáng qua, khó đoán trước và chưa bao giờ cậu được tận hưởng trọn vẹn”. Cả cuộc đời Agnes đắm trong vị bia để rồi bị lợi dụng, bị bạo hành, bị lừa dối, chối bỏ, coi thường, bị sỉ nhục. Cô sống điên loạn, trải qua nhiều điều nhục nhã và tồi tệ. Agnes ngoi ngóp trong vũng lầy mà cô tạo nên, tất cả có thể rời xa cô, nhưng bên cạnh cô luôn có Shuggie “Con làm tất vì mẹ”.
Douglas Stuart đã kể về gia đình của Shuggie khá cuốn hút và tạo nên nhiều điểm nhấn. Không có những đoạn cao trào như đỉnh sóng nhưng cuốn sách hiếm có những giây phút khiến lòng người đọc chìm trong sự yên bình, tĩnh lặng. Luôn có những biến cố, những bất ngờ, luôn có những đau thương, mất mát. Luôn có điều gì đó nhảy xổ ra, đâm thẳng vào lòng bạn, để lại một vết cứa dài hoặc ngắn.
Tác phẩm khiến tôi xót xa trước những cảnh tượng do hơi men gây nên. Nó dấy lên trong tôi sự đồng cảm bởi người thân của tôi cũng trượt dài trên con người không lối thoát đó. Nhưng tôi chán ghét, lánh xa người thân của mình còn Shuggie thì không. Cậu khiến tôi thương và khâm phục vô cùng. Tác giả dành nhiều đất để kể về Agnes phải chẳng chính là để làm nổi bật vẻ đẹp ẩn sâu trong tâm hồn của Shuggie?
Có nhiều ý kiến trái chiều thắc mắc về nhan đề Chiếc linh hồn nhỏ. Nhưng tôi lại cảm thấy đó là một cái tên giàu sức gợi. Từ chiếc gợi lên sự cô đơn, lẻ loi vô cùng. Và nó thật đúng đối với Shuggie. Đọc tác phẩm, bạn sẽ thấm thía vì sao Shuggie là “chiếc” buồn thương đến như vậy. Cậu là “chiếc” trong gia đình, là “chiếc” giữa đám bạn con trai, là “chiếc” trong cả trường học cũ và mới. Đôi lúc, cậu là “chiếc” khi trăn trở, tự vấn về bản chất của mình.
Tác phẩm có thể không khiến bạn khóc nhưng nó khiến bạn phải ngậm ngùi, xót xa, đau đớn, thương cảm và cả giận dữ. Tâm trí bạn sẽ tấu lên rất nhiều cảm xúc khác nhau. Sách có sức tác động ghê gớm đến suy nghĩ, tình cảm của độc giả và để lại ấn tượng rất đậm sâu. Dư vị của nó như thứ cà phê đắng đọng lại nơi đầu lưỡi vậy đó. Đắng nhưng cũng rất say.
Gập ghềnh, khúc khuỷu với câu từ và với cả những mảnh đời, Shuggie Bain Chiếc linh hồn nhỏ sẽ đem đến cho người đọc những trải nghiệm thú vị.
