Nguyễn Khoa Điềm, một con người sinh ra trong một gia đình truyền thống yêu nước và hiếu học. Vì vậy, những bài thơ của ông luôn khắc họa tình yêu dành cho quê hương, đất nước. Để hiểu thêm về cuộc đời và sự nghiệp của nhà thơ tài hoa Nguyễn Khoa Điềm, chúng ta hãy cùng khám phá qua bài viết này!
1. Cuộc đời và Tiểu sử
Nguyễn Khoa Điềm sinh ra tại thôn Ưu Điềm, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Ông là con nhà báo Hải Triều, thuộc dòng dõi quan Nội tán Nguyễn Khoa Đăng, gốc An Dương (tỉnh Hải Dương cũ, ngày nay là Hải Phòng). Quê hương của ông nằm tại làng An Cựu, xã Thủy An, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế.
Nguyễn Khoa Điềm từng học ở quê khi còn nhỏ. Năm 1955, ông chuyển tới miền Bắc để học tại trường học dành cho sinh viên miền Nam. Ông tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1964, cùng với Phạm Tiến Duật và Lê Anh Xuân là những người cùng khóa với ông.
Sau đó, ông tham gia các hoạt động sinh viên, học sinh và phong trào xây dựng cơ sở của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam. Ông cũng viết báo, làm thơ,… cho đến năm 1975. Trong quá trình đó, Nguyễn Khoa Điềm từng bị giam giữ tại nhà lao Thừa Phủ. Tuy nhiên, trong chiến dịch Mậu Thân 1968, ông được giải thoát và tiếp tục hoạt động. Chính từ thời điểm này, Nguyễn Khoa Điềm mới bắt đầu làm thơ.
Nguyễn Khoa Điềm trở thành hội viên Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1975. Sau năm 1975, ông tham gia công tác Đoàn Thanh niên Cộng sản, trở thành Chủ tịch Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên và Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế. Ông cũng là một thành viên trong Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa III. Năm 1994, Nguyễn Khoa Điềm chuyển đến Hà Nội và làm Thứ trưởng Bộ Văn hoá – Thông tin. Năm 1995, ông được bầu làm Tổng Thư ký Hội Nhà văn Việt Nam khóa V.
Năm 1996, trong Đại hội Đại biểu toàn quốc Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ VIII, Nguyễn Khoa Điềm được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương. Ông cũng là Đại biểu Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam khoá X và từ tháng 11 năm 1996, ông là Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin. Năm 2001, trong Đại hội Đại biểu toàn quốc Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ IX, Nguyễn Khoa Điềm trở thành Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương và Trưởng ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương (2001 – 2006).
Hiện nay, ông đã nghỉ hưu và sống tại Thành phố Huế.
2. Phong cách chất vấn
Nguyễn Khoa Điềm là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Với vai trò trực tiếp tham gia vào cuộc chiến với đế quốc Mỹ, thơ của ông rất chân thật và giàu tính trải nghiệm, đặc biệt là cảm xúc sâu lắng mang đậm tâm trạng trữ tình. Là người có ý thức và trách nhiệm với đất nước, những câu thơ của ông thể hiện rõ vai trò và trách nhiệm của một công dân và một người lính đối với đất nước.
Một trong những tác phẩm nổi bật trong sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Khoa Điềm là bài thơ “Đất Nước”. Với một giọng điệu thơ đậm màu sắc dân tộc, bài thơ này truyền tải tâm tư của tác giả. Ông đã vẽ lên một “Đất Nước” vô cùng vĩ đại nhưng không kém phần giản dị và thân thương. Đó chính là đất nước của chúng ta, bài thơ khẳng định vai trò to lớn của Đất nước đối với từng con người. Những câu thơ tươi sáng và trong trẻo đó thể hiện tinh thần yêu quê hương đất nước của Nguyễn Khoa Điềm. Đây chính là một trong những tác phẩm thành công nhất của ông, mang đến niềm tự hào dân tộc cho nhiều độc giả.
3. Các tác phẩm tiêu biểu
Một số tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Khoa Điềm gồm: “Người con gái chằm nón bài thơ”, “Nơi Bác từng qua”, “Nỗi nhớ”, “Tháng chạp ở Hồng Trường”, “Thưa mẹ con đi”, “Tiễn bạn cuối mùa đông”, “Tình Ca”, “Tôi lại đi đường này”, “Trên núi sông”, “Tuổi trẻ không yên”, “Xanh xanh bóng núi”, “Gửi anh Tường”, “Hình dung về Chê Ghêvara”,…
4. Vinh danh
Nguyễn Khoa Điềm đã nhận nhiều giải thưởng danh giá, bao gồm:
- Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam với tập thơ “Ngôi nhà có ngọn lửa ấm”.
- Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Cố đô (giải B) với tập thơ “Cõi lặng” – năm 2010.
- Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.
5. Những nhận định về Nguyễn Khoa Điềm và tác phẩm của ông
“Điều may mắn với tôi là được sống trong những tháng năm hào hùng của dân tộc để hiểu nước, hiểu người và hiểu cả mình hơn.” – Nguyễn Khoa Điềm đã từng nói như vậy.
“Đất Nước – Nguyễn Khoa Điềm đã tạo nên một hình tượng Đất Nước thân quen nhưng mới lạ trong thi ca Việt Nam… Ông đã khắc họa một Đất Nước toàn vẹn, thể hiện sự thống nhất của lãnh thổ và văn hóa, của lịch sử và sự sống, một Đất Nước hiện hữu trong không gian tinh thần của người Việt Nam.” – Trần Đình Sử đã nhận xét về tác phẩm của Nguyễn Khoa Điềm.
“Những sợi nganh dọc dệt nên hình tượng thơ của Nguyễn Khoa Điềm đều phản chiếu một màu sắc đặc biệt của văn hóa dân gian – đó là một lực hút cuốn đoạn thơ Đất Nước… để rồi đọc giả lặng người xúc động trước một cách định nghĩa quen thuộc nhưng mới mẻ của Nguyễn Khoa Điềm.” – Đây là nhận định của nhà phê bình văn học về tác phẩm của Nguyễn Khoa Điềm.
Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của nhà thơ tài hoa Nguyễn Khoa Điềm!
