Được biết đến là một nhà tư tưởng vĩ đại, nhà quân sư tài ba, nhà thơ và nhà văn kiệt xuất, Nguyễn Trãi là một danh nhân văn hóa thế giới. Sự nghiệp cầm bút của ông đã truyền cảm hứng sáng tác cho rất nhiều người. Hãy cùng tôi tìm hiểu về tiểu sử cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Trãi nhé!
1. Tiểu sử
Nguyễn Trãi (1380 – 19 tháng 9 năm 1442), còn được gọi là Ức Trai, là một nhà chính trị, nhà văn và nhà ngoại giao. Ông đã tham gia tích cực Khởi nghĩa Lam Sơn dưới sự lãnh đạo của Lê Lợi, chống lại sự xâm lược của nhà Minh từ Trung Quốc vào Đại Việt. Sau khi khởi nghĩa thành công vào năm 1428, Nguyễn Trãi trở thành khai quốc công thần của triều đại nhà Hậu Lê trong Lịch sử Việt Nam. Ông được UNESCO vinh danh là “Danh nhân văn hóa thế giới” và là 1 trong 14 anh hùng tiêu biểu của dân tộc Việt Nam.
Nguyễn Trãi có cha là Nguyễn Phi Khanh, con rể của quan Trần Nguyên Đán, một đại diện của nhà Trần. Khi nhà Trần bị Hồ Quý Ly lật đổ và nhà Hồ thành lập, Nguyễn Trãi tham gia dự thi và đỗ Thái học sinh năm 1400. Ông làm quan dưới triều Hồ với chức vụ Ngự sử đài chính chưởng. Khi nhà Minh xâm lược, cha ông Nguyễn Phi Khanh bị bắt giải về Trung Quốc. Sau khi Đại Ngu (tên xưa của Việt Nam) rơi vào sự thống trị của nhà Minh, Nguyễn Trãi tham gia vào cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, do Lê Lợi lãnh đạo, chống lại sự thống trị của nhà Minh. Ông trở thành mưu sĩ của nghĩa quân Lam Sơn, đề ra chiến lược và soạn thảo các văn thư ngoại giao với quân Minh. Ông tiếp tục phục vụ dưới triều đại vua Lê Thái Tổ và Lê Thái Tông với chức vụ Nhập nội hành khiển và Thừa chỉ.
Năm 1442, toàn bộ gia đình Nguyễn Trãi bị kết án tru di tam tộc trong vụ án Lệ Chi Viên. Nhưng năm 1464, vua Lê Thánh Tông đã xuống chiếu ân xá cho ông. Nguyễn Trãi là một nhà văn hóa lớn, có đóng góp to lớn vào sự phát triển của văn học và tư tưởng Việt Nam. Ông nằm trong danh sách 14 anh hùng dân tộc Việt Nam.
2. Phong cách sáng tác
Là một trong những vị anh hùng của dân tộc, Nguyễn Trãi đã có đóng góp quan trọng cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Ngoài ra, ông còn sáng tác nhiều tác phẩm có giá trị cho văn học Việt Nam. Thơ của ông mang trong mình tư tưởng nhân nghĩa, yêu nước thương dân và tình yêu mãnh liệt đối với thiên nhiên.
Một số tác phẩm của Nguyễn Trãi nổi tiếng về chính trị và quân sự bao gồm “Quân trung từ mệnh tập”, “Chiếu biểu viết dưới triều Lê” và đặc biệt là “Bình ngô đại cáo”. Tác phẩm cuối đã ca ngợi chiến thắng vẻ vang của nghĩa quân Lam Sơn và hào khí thời đại. Bình ngô đại cáo được coi là tuyên ngôn đọc lập thứ hai của Việt Nam, tổng kết cuộc kháng chiến chống quân Minh, mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc. Bình ngô đại cáo xứng đáng là một bản văn hùng vĩ, đã truyền tụng qua các thế hệ.
Sự nghiệp cầm bút của Nguyễn Trãi gồm nhiều tác phẩm viết bằng chữ Nôm và chữ Hán. Thơ của ông luôn gần gũi, giản dị và thực tế với cuộc sống. Dù không còn nguyên vẹn và đầy đủ nhưng tác phẩm của Nguyễn Trãi vẫn chứng minh được tài năng của ông.
Nguyễn Trãi đã dành cả một cuộc đời để đóng góp cho sự phát triển của văn học và chính trị dân tộc. Dù cuộc đời ông trải qua nhiều bi thương, nhưng ông để lại tiếng thơm muôn đời và được kính phục bởi các thế hệ sau này. Nguyễn Trãi xứng đáng là vị anh hùng, nhà thơ của thời đại.
3. Vinh danh
Ngày nay, tại các thành phố lớn ở Việt Nam, nhiều con đường đã được đặt tên theo Nguyễn Trãi.
Đền thờ Nguyễn Trãi ở Nhị Khê, Hà Nội là một đường dẫn đến họ Nguyễn Nhị Khê. Đền này được xây dựng sau khi vua Lê Thánh Tông chiêu đãi ông. Đền còn giữ bức chân dung cổ và nhiều bức hoành phi thể hiện công lao và đức độ của Nguyễn Trãi. Nhân kỷ niệm 600 năm ngày sinh của Nguyễn Trãi, nhà thờ đã được tôn tạo mở rộng và thêm phòng trưng bày về thân thế và sự nghiệp của ông cùng với tượng đài Nguyễn Trãi. Đền này đã được xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa từ tháng 1 năm 1964.
Đền thờ Nguyễn Trãi ở Côn Sơn, Hải Dương được khởi công xây dựng vào năm 2000 và khánh thành vào năm 2002. Nằm tại khu vực động Thanh Hư, đền có mặt bằng rộng 10.000 m2, nằm dưới chân dãy Ngũ Nhạc và cận kề núi Kỳ Lân, đền thể hiện tính uy nghiêm và sự trang trọng. Nghệ thuật trang trí của đền mô phỏng phong cách kiến trúc Lê và Nguyễn. Đền này đã được công nhận là Di tích nghệ thuật kiến trúc năm 2003. Ngoài ra, Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ cũng được thờ cúng tại làng Khuyến Lương, hiện nay là phường Trần Phú, quận Hoàng Mai và xã Lệ Chi, huyện Gia Lâm, Hà Nội.
4. Nhận định
“Nguyễn Trãi, người anh hùng của dân tộc, văn võ song toàn; văn là chính trị: chính trị cứu nước, cứu dân, nội trị ngoại giao ‘mở nền thái bình muôn thủa, rửa nỗi thẹn nghìn thu’; võ là quân sự: chiến lược và chiến thuật, ‘yếu đánh mạnh ít địch nhiều… thắng hung tàn bằng đại nghĩa’; văn và võ đều là vũ khí, mạnh như vũ bão, sắc như gươm đao… Thật là một con người vĩ đại về nhiều mặt trong lịch sử nước ta.” – Phạm Văn Đồng
“Hành trạng của Nguyễn Trãi ở triều Lê không thể cho ta nhận thức ông là một lãnh tụ, linh hồn của Khởi nghĩa Lam Sơn. Ở ông, ông chỉ là một viên quan triều đình như bao viên quan khác. Ông nổi tiếng là ở tài văn chương được người đời ca ngợi trong chức vụ Thừa chỉ mà Thái Tổ ban cho. Lê Thánh Tông cũng đã có một câu đánh giá tài năng văn chương của ông: ‘Văn chương Nguyễn Trãi làm vẻ vang cho nước’.” – Nguyễn Diên Niên
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu thêm về Nguyễn Trãi và mang lại kết quả học tập tốt nhất cho bạn!
