I. Mục đích và phương pháp giải thích
1. Lý do và nhu cầu cần được giải thích
Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta luôn có những câu hỏi mà chúng ta cần được giải đáp. Những hiện tượng không rõ ràng, những sự vật mà chúng ta chưa hiểu sẽ tạo ra nhu cầu cần giải thích. Ví dụ, chúng ta thường tự hỏi tại sao trời lại mưa, tại sao có bão lụt, tại sao mùa mưa lũ sông Hồng diễn ra đều đặn hàng năm, hay tại sao lại có dịch bệnh. Chúng ta cũng có thể tự hỏi tại sao người khác lại giận mình hoặc tại sao chúng ta tự cảm thấy học kém hơn gần đây.
Để trả lời cho những câu hỏi “Tại sao?”, chúng ta cần chỉ ra nguyên nhân và lý do mà hiện tượng đó xảy ra (ví dụ, lụt do mưa nhiều); chúng ta cần xác định ý nghĩa của sự vật đó đối với con người (ví dụ, đèn là để thắp sáng); và chúng ta cần xác định loại sự vật đó thuộc về nhóm nào (ví dụ, con người là loài động vật biết nói và biết tư duy).
Để thực hiện một quá trình giải thích đúng đắn, chúng ta cần hiểu và học hỏi nhiều kiến thức khác nhau.
2. Giải thích trong văn nghị luận
Trong văn nghị luận, chúng ta thường được yêu cầu giải thích các vấn đề về tư tưởng, đạo lý, chuẩn mực hành vi của con người. Ví dụ, chúng ta có thể tự hỏi “Hạnh phúc là gì?”, “Trung thực là gì?”, “Có chí thì nên như thế nào?”…
Trong văn nghị luận, giải thích là quá trình làm rõ ý nghĩa của một từ, một câu, một khái niệm… Điều này thường được thể hiện thông qua các tư tưởng, quan niệm và đánh giá.
Để làm được điều này, chúng ta thường sử dụng lý lẽ, dẫn chứng và phân tích các nội dung liên quan đến vấn đề được giải thích.
3. Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi
LÒNG KHIÊM TỐN
Lòng khiêm tốn được xem như là một phẩm chất cơ bản của con người trong việc đối nhân xử thế và đối đãi với sự vật.
Khiêm tốn là điều quan trọng vì nó giúp con người định vị giá trị bản thân trong xã hội. Khiêm tốn là biểu hiện của sự đứng đắn, biết sống theo thời và nhìn xa. Con người khiêm tốn thường thành công trong việc giao tiếp với mọi người.
Khiêm tốn là gì? Khiêm tốn là tính nhã nhặn, biết sống một cách nhún nhường, luôn hướng về sự tiến bộ, tự tập hợp vào những giới hạn của cuộc sống và luôn luôn học hỏi. Hoài bão to lớn nhất của con người là tiến bước mỗi ngày mà không tự phô trương, tự cao bản thân trước mắt người khác.
Những người khiêm tốn thường cho rằng họ còn chưa đủ, cần phải cố gắng hơn, cần được trao đổi và học hỏi thêm. Họ không bao giờ hài lòng với thành công cá nhân trong tình huống hiện tại, luôn cho rằng thành công của họ là bình thường, không đáng kể và luôn tìm cách để học hỏi thêm.
Vậy tại sao con người cần phải khiêm tốn như vậy? Đó là vì cuộc sống này là một cuộc chiến không ngừng, và tài năng của mỗi cá nhân, dù có quan trọng đến đâu, thực tế chỉ là giọt nước bé nhỏ trong đại dương rộng lớn. Kiến thức của mỗi cá nhân không thể so sánh với sự sống chung của mọi người. Do đó, bất kể tài năng đến đâu, chúng ta luôn phải học hỏi và không ngừng nỗ lực.
Tóm lại, con người khiêm tốn là những người hiểu rõ bản thân, hiểu người khác, không tự đề cao vai trò và không bao giờ chấp nhận sự thua kém với lòng tự ti đối với mọi người. Khiêm tốn là một yếu tố không thể thiếu đối với những ai muốn thành công trong cuộc sống.
❔Câu hỏi: Cần hiểu rằng giải thích có vai trò gì trong cuộc sống hằng ngày và trong văn nghị luận?
