Cuốn sách mang tên “Đi tìm lẽ sống” là một tác phẩm ghi lại những trải nghiệm của Victor Frankl trong trại tập trung Auschwitz. Đây là một cuốn sách mà bạn nên đọc ít nhất một lần trong đời để hiểu rõ hơn về lý do mà mình tồn tại.
Trường kỷ niệm ác mộng – Trại tập trung Auschwitz
Trại tập trung Đức quốc xã đã trở thành một cơn ác mộng đối với bất kỳ ai từng trải qua. Đó là nơi biến địa ngục thành hiện thực, khiến con người phải trải qua “những giây phút khốn cùng về cả thể xác lẫn tâm hồn”. Tại đây, con người không chỉ bị bóc lột, hành hạ mà còn phải đối mặt với những cảm xúc tiêu cực, như sợ hãi, đau đớn, mất hy vọng và lẽ sống lạc lõng. Rời khỏi trại tập trung, họ nhận ra rằng không ai ở ngoài kia đợi chờ họ, gia đình của họ đã không còn tồn tại. Những trải nghiệm đau khổ này khiến họ mất đi lý do tồn tại của chính mình.
Thái độ sống lạc quan trong khủng hoảng
Victor E. Frankl, một nạn nhân của trại tập trung Auschwitz, không bao giờ từ bỏ hy vọng vào cuộc sống. Ông đã chọn một thái độ sống lạc quan. Ông tin rằng dù cuộc đời có khắc nghiệt đến đâu, nó vẫn mang ý nghĩa. Ý nghĩa cuộc sống có thể được tìm thấy ở mọi khoảnh khắc, và cuộc sống không bao giờ mất đi ý nghĩa, kể cả khi chúng ta trải qua đau khổ và đối mặt với cái chết.
“Đi tìm lẽ sống” – Cuốn sách kinh điển của thời đại
“Đi tìm lẽ sống” là một cuốn sách kinh điển của thời đại. Cuốn sách này sẽ nâng đỡ tinh thần con người, giúp họ tìm thấy mục đích tồn tại của mình và cho họ lý do để tiếp tục sống. Theo Victor, con người không cần phải hạnh phúc để sống, mà họ có thể tiếp tục cuộc sống nếu tìm thấy lý do để tiếp bước.
Cuốn sách về tâm lý học
“Đi tìm lẽ sống” có thể được xem như một cuốn sách về tâm lý học. Nó bao gồm hai phần chính: trải nghiệm của tác giả trong trại tập trung và sơ lược về liệu pháp ý nghĩa – những phương pháp tác giả rút ra từ những trải nghiệm đau khổ trong thời gian sống trong trại tập trung.
Phần một: Những trải nghiệm trong trại tập trung
Ngay từ đầu câu chuyện, Victor đã nhấn mạnh rằng ông không muốn nói về những gì ông đã trải qua trong trại tập trung của Đức quốc xã. Thay vào đó, ông muốn kể về cuộc sống hàng ngày của những người tù trong trại tập trung: “Những tù nhân nghĩ gì về cuộc sống hàng ngày trong trại tập trung?”. Điều này đặc biệt vì nó cho chúng ta cái nhìn tổng quan về cuộc sống của người tù trong trại tập trung, chứ không chỉ một phần nhỏ dưới góc nhìn và trải nghiệm của tác giả.
“Một ngàn rưỡi người bị giam trong một khu chứa được khoảng hai trăm người. Chúng tôi lạnh lẽo và đói. Không đủ chỗ cho mỗi người ngồi trên nền đất, còn chẳng thể nằm xuống. Suốt bốn ngày, khẩu phần ăn của chúng tôi chỉ là một miếng bánh mỏng manh.”
Đây là tình huống khi Victor và những người tù khác đang bước vào trại tập trung Auschwitz. Họ đang tiến gần đến một nơi kinh khủng mà họ không hề biết. Cuộc sống của những người tù phụ thuộc vào sự quyết định của những người lính trong trại Auschwitz: những người yếu đuối sẽ đối mặt với cái chết trong phòng hơi đầy đau đớn ở phía trái, còn những người “trông khỏe mạnh” sẽ được chuyển sang phía phải và trở thành người tù “chính thức”. Nhưng số phận của họ có tốt hơn không? Chẳng ai biết được.
Những người tù may mắn sống sót cần “vệ sinh”. Họ bị lột quần áo, cạo lông và tắm:
“Trong khi chờ tắm, sự trần truồng đã làm chúng tôi tỉnh giấc: bây giờ chúng tôi chỉ còn là những cơ thể trần truồng, không một sợi lông nào; tất cả mọi thứ mà chúng tôi sở hữu, nghĩa đen, chỉ là cơ thể trần trụi này.”
Mặc dù những người tù này phải đối mặt với những tình huống tương tự, một số người tù lâu năm không có thiện ý đối với những người mới đến trại. Họ đưa ra “lời khuyên” khiến người mới này bị lính SS đánh đập tàn nhẫn.
Sau một thời gian ngắn sống trong trại tập trung trong hoàn cảnh khắc nghiệt, Victor nhận ra rằng:
“Các cuốn sách giáo khoa là dối trá. Đôi khi, con người có thể chịu đựng ngoài giới hạn mà được ghi chép trong sách. Họ có thể tỉnh táo mà không ngủ trong nhiều giờ, hoặc không tắm trong nhiều ngày và để những vết thương bẩn thỉu không bị nhiễm trùng. Đúng vậy, con người có thể thích nghi với mọi hoàn cảnh, nhưng đừng hỏi chúng tôi làm thế nào.”
Ban đầu ở Auschwitz, những người tù không thể chứng kiến những hình ảnh đánh đập dã man của những người khác, họ quay mặt đi. Nhưng sau nhiều ngày đối mặt với bạo lực, tâm lý của những người tù đã thay đổi:
“Nhìn thấy những người đau đớn, khó thở và chết đã trở nên quen thuộc với tôi sau nhiều tuần ở trại; chúng không còn gây xúc động cho tôi nữa.”
Cuộc sống trong trại tập trung luôn khiến những người tù căng thẳng tâm lý bởi họ phải suy nghĩ làm cách nào để duy trì sự sống của mình. Trong giấc mơ, ước mơ và khao khát trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết. Nhưng khi tỉnh giấc, họ sẽ hoảng loạn trước sự khác biệt lớn giữa thực tại và ước mơ.
“Tôi sẽ không bao giờ quên việc tôi bị đánh thức giữa đêm bởi tiếng kêu khóc của người bạn tù bên cạnh, rõ ràng anh ấy đang mơ ác. Vì tôi luôn thương cảm với những người phải trải qua ác mộng và mất tinh thần, tôi đã muốn đánh thức người đàn ông tội nghiệp đó. Tôi đã sẵn sàng để giúp anh ấy tỉnh dậy, nhưng rồi tôi rút lại tay, lo sợ hành động của mình. Khi đó, tôi hiểu một sự thật rằng không giấc mơ nào, dù có đáng sợ đến mức nào, có thể so sánh với thực tại trong trại, nơi mà chúng tôi đang sống; vậy mà tôi lại muốn đưa anh ấy trở lại thực tại khủng khiếp hơn cả giấc mơ đó.”
Phần hai: Sơ lược về liệu pháp ý nghĩa
Những người tù luôn đối mặt với sự tuyệt vọng vì khung cảnh tàn khốc trong trại tập trung đã làm họ mất đi lý do tồn tại. Là một bác sĩ tâm lý, Victor giúp những người tù tìm lại ý nghĩa cuộc sống của mình. Và cách mà ông giúp họ đã được nghiên cứu và phát triển thành “liệu pháp ý nghĩa”. Có thể nói rằng “liệu pháp ý nghĩa” là hậu quả của những năm tháng khốn khổ của Victor trong trại tập trung Auschwitz.
“Liệu pháp ý nghĩa giúp bệnh nhân tìm thấy ‘ý nghĩa’ trong cuộc sống của họ. Vì liệu pháp ý nghĩa giúp bệnh nhân nhận ra rằng cốt lõi của sự tồn tại bị che lấp, nó là quá trình phân tích.”
Victor đề cập đến một hiện tượng tâm lý phổ biến được điều trị bằng liệu pháp ý nghĩa, đó là “Trạng thái tồn tại chân không”. Đó là trạng thái khi con người sống mà không có mục tiêu nào. Mỗi tình huống trong cuộc sống tương đương với một thử thách mà chính người đó phải đối mặt và tự tìm ra lời giải cho mình. Cuộc sống luôn đặt câu hỏi cho con người và yêu cầu họ tìm câu trả lời. Chính vì vậy, “liệu pháp ý nghĩa” coi trách nhiệm là điều cần thiết cho sự tồn tại của con người.
“Liệu pháp ý nghĩa cố gắng giúp bệnh nhân nhận ra trách nhiệm của mình để họ hiểu rõ trách nhiệm của mình là gì, hướng tới mục tiêu gì, hay dành cho ai. Đây là lý do tại sao các chuyên gia liệu pháp ý nghĩa không gắn nhãn cho bệnh nhân, vì họ không bao giờ cho phép bệnh nhân trốn tránh trách nhiệm bằng cách đẩy nó về phía chuyên gia.”
Theo liệu pháp này, con người có ba cách để tìm ra ý nghĩa cuộc sống của mình:
- Tạo ra một công việc hoặc đạt được một mục tiêu nào đó.
- Trải nghiệm điều gì đó hoặc gặp gỡ một ai đó.
- Thái độ của chúng ta đối mặt với đau khổ.
Cuốn sách cũng liệt kê những ý nghĩa của tình yêu và sự đau khổ để giúp những người bệnh tìm ra ý nghĩa thực sự của cuộc sống.
“Tình yêu là cách duy nhất để hiểu sâu tới tận cùng một con người. Chỉ khi đã yêu người đó, chúng ta mới có thể hiểu hoàn toàn bản chất của họ.”
“Bằng cách chấp nhận đau khổ, xem đó như một thử thách cần vượt qua, cuộc sống sẽ có ý nghĩa cho đến phút cuối, và vẫn giữ nguyên ý nghĩa cho đến khi kết thúc. Nói cách khác, ý nghĩa cuộc sống là một ý nghĩa vô điều kiện, vì nó bao gồm cả ý nghĩa của đau khổ không thể tránh khỏi.”
Lời kết
Cuốn sách “Đi tìm lẽ sống” là một tác phẩm đáng đọc, giúp nâng đỡ tinh thần con người. Victor E. Frankl đã chứng minh rằng dù trong những hoàn cảnh khó khăn nhất, con người vẫn có thể sống lạc quan. Thái độ của chúng ta đối với cuộc sống sẽ quyết định cuộc sống của chúng ta. Một người có thể trải qua cuộc sống trong trại tập trung Auschwitz mà vẫn giữ được tinh thần sống, vậy tại sao chúng ta không thể?
