Văn hóa bắn nỏ của người dân miền núi Bắc
Nguyên tắc sáng tạo chiếc nỏ từ xa xưa
Dù được chế tạo từ cây rừng, nhưng tại mỗi khu vực, từng vùng địa lý, sẽ có cây rừng thích hợp để làm cánh nỏ. Thân nỏ thường được làm từ gỗ dẻo để đảm bảo sự chắc chắn, không bị cong vênh. Gỗ dổi cũng thường được sử dụng, vì nó có mùi thơm ngay sau khi đi săn bắn, khó phát hiện bởi các con thợ săn. Cánh nỏ được làm từ hai loại gỗ khác nhau: gỗ hai bên núi đá, cây rất dẻo, dai đàn hồi tốt. Loại gỗ này thường được người dân sử dụng để làm cán cuốc, cán búa hoặc các bẫy thú. Cánh nỏ được chọn từ một loại tre đặc biệt, tre trẻ không quá già, không quá non, không bị cụt ngon hay cớm.
Lẫy nỏ, còn được gọi là cò nỏ, có thể được làm từ tre hoặc gỗ, nhưng nhỏ hơn, chỉ bằng một ngón tay cái và có độ dài phù hợp với tầm tay người bắn. Dây nỏ thường được làm từ vỏ cây gai hoặc cây lanh, được bện thành dây dày hoặc mỏng, dài hoặc ngắn, phù hợp với sở thích và sức lực của từng người.
Tên nỏ thường được làm từ gốc tre già, thân dọc một gióng, vót tròn, dài từ 40 đến 50 cm. Chiều dài của tên được cắt sao cho phù hợp, chính xác với chiếc nỏ. Cái nỏ một đầu nhọn như đầu đinh và đầu kia để tiếp xúc với dây bắn, được cắt bằng đầu và dùng lạt mỏng làm cánh tên để giữ thăng bằng và đảm bảo chiếc tên đi thẳng và trúng mục tiêu.
Chiếc nỏ – Vũ khí tự vệ và công cụ thể thao
Ngoài việc được sử dụng làm vũ khí tự vệ cho gia đình, nỏ còn được sử dụng để săn bắn động vật, thú hoặc ngăn chặn sự tàn phá của các loài gây hại cho mùa màng. Ngoài ra, nỏ còn giúp người dùng săn bắn thêm thịt động vật rừng để nâng cao chất lượng bữa ăn gia đình. Nỏ cũng là công cụ thể thao của người dân, giúp rèn luyện sức khỏe thông qua lực kéo của dây và cơ bụng khi thực hiện các động tác bắn nỏ.
Xưa kia, khi chưa có súng kíp hay súng hoa mai, nỏ là vật dụng phổ biến nhất ở các làng bản và từng gia đình. Hàng năm, vào những dịp thu hoạch lúa, ngày lễ, hay mỗi khi có bữa cơm mới, bà con người dân tổ chức cúng tổ tiên và tham gia các hoạt động vui hội như ca hát, múa xòe vòng cùng tổ chức cuộc thi bắn nỏ để tìm ra những người tài năng của bản Mường.
Cây nỏ và mũi tên đã trở thành một phần trong truyền thuyết cùng lịch sử của dân tộc. Trong các câu chuyện cổ, các dân tộc đã tôn vinh những anh hùng mạnh mẽ bằng cánh nỏ và những mũi tên. Họ ghi nhận những chiến công phi thường khi bắn nỏ,đường tên. Một phát bắn trúng nhiều mục tiêu, hoặc xuyên thủng nhiều vật cản. Việc bắn trúng nhiều đích đã trở thành ước mơ của cộng đồng, với những người chỉ sử dụng một mũi tên và có thể bắn xuyên qua đôi hoặc ba con chim hoặc con thú.
Câu chuyện về nỏ thần là một khúc ca hào hùng và đầy bi thương trong những ngày đầu xây dựng đất nước. Những mũi tên đồng đào từ nhiều nơi đã chứng minh rằng tổ tiên đã tạo ra những cây cung và nỏ mạnh mẽ để đánh đuổi kẻ thù ngoại xâm, bảo vệ dân chúng và bảo vệ biên giới. Ngày nay, cây nỏ vẫn mang giá trị văn hóa trong cuộc sống của người dân các dân tộc. Nhiều vận động viên bắn nỏ đã đạt được những thành tích đáng kinh ngạc trong các cuộc thi thể thao dân tộc ở địa phương và trên cả nước.
Nguồn: Tâm sự của Sách
